İnsan eliyle oluşturulan yapay bir afettir savaş. Sonuçları itibariyle asla kazananı olmayan ve büyük yıkımlara, acılara, ölümlere yol açan bir felakettir. Pek çok sonuçları vardır. Sayfalar dolusu zararlı sonuçları olan bu insanlık ayıbının direk ve indirek sağlık sonuçları da kaçınılmazdır.
- Savaşlarda zorunlu insan hareketleri ve göçler meydana gelir. Bu göçler sırasında en çok yaşlılar, kadınlar, çocuklar, hastalar, engelliler mağdur olur.
- Savaşlarda sıcak çatışmalar yüzünden genç erkek nüfusun kaybı büyüktür. Orta ve uzun vadede nüfus yapısı değişir.
- Aileler parçalanır. Aile dinamikleri bozulur.
- Zorunlu olarak yerinden ayrılanların göç yollarında bulaşıcı hastalıklara direnci azdır.
- Beslenmeleri bozulur. Açlık büyük sorundur.
- Toplanma alanları, toplanma kampları gibi yerlerdeki alt yapı yetersizliği, hijyen eksiklikleri bulaşıcı hastalıkların yayılımını kolaylaştırır.
- Aşılama ve koruyucu sağlık hizmetleri yeterince yapılamaz ve hastalık örüntüsü değişir.
- Kadın, çocuk ve yaşlılar her türlü taciz ve tecavüze açık ve korunmasız hale gelirler.
- Istenmeyen taciz gebelikleri ve tecavüz bebekleri savaş kadar yıkıcıdır.
- Engelliler, fakirler, ebeveynsiz kalmış çocuklar için tüm riskler üst düzeye çıkar.
- Savaş bölgelerindeki tüm yer üstü ve yer altı yaşam alanları ve canlılar zarar görür.
- Çevresel zarar en üst düzeyde yaşanır. Ekolojik denge bozulur.
- Göç edilen ülkelerde de göçmenlerin durumu zordur. Dil, kültür, din, etnik, geleneksel farklılıklar dışlanmalarına ve şiddete uğramalarına yol açabilir.
- Eğer kendileri için oluşturulmuş tampon alanlar ve sağlık hizmeti sunan noktalar yoksa hastalıkların erken tanısını sağlayacak başvuruda gecikmeler olur. Gebelikler kontrol altında olmadığı için hem anne hem de bebekler için sonuçları ağırdır. Doğumlar sağlıksız ortamlarda gerçekleşebilir. Ölüm oranlarında ciddi artış olur.
- Radyoaktif veya biyolojik kökenli savaş ortamı dünyaya zararları uzun yıllar devam eder. Toprağa, suya karışan ajanlar hem akut dönemde kirlilik yaratır hem de uzun vadede kalıcı sağlık sorunlarına sebep olur. Ekolojik yapıya çok çok çok büyük zararlar verebilir. İnsan genlerinde bozulmalarla uzun vadede örneğin kanser gibi hastalıkların görülme sıkılığında artış meydana gelebilir. İklim değişiklikleri gerçekleşir.
- Savaş yoksulluğu artırır. Savaşın tek kazananı silah satanlardır.
- Her savaşın uluslararası hukuk kurallarına göre sınırları ve etik yaptırımları olmasına rağmen düşmanın canını yakmanın en kolay yolu kadınlarına ve çocuklarına zarar vermektir. Ne yazık ki son yüzyılın savaşlarında kadınlara ve çocuklara yönelik tecavüzler insanlığımızdan utanç duyacağımız görüntülerle yaşandı tüm kıtalarda.. Avrupa’nın göbeğinde kadınlara tecavüz edilirken de kör idi gözler, Asya’da soykırımlar yapılırken de duymadı kulaklar.. Ancak bilmemiz gereken bir şey var. Savaşların sonuçları sıcak savaşa girmesek de hepimizi etkiler. Çünkü küresel dünyada küresel olmayan hiç bir konu kalmadı.
Savaşların kazananı yoktur. İnsanlık kaybeder. Gelecek kaybedilir..
“Yurtta sulh cihanda sulh” ilkesiyle yetişen bizlerin çocuklarımıza bırakacağı güzel, temiz, sağlıklı, barış, huzur dolu bir dünya borcu olduğunu unutmayalım. Çocuklarımızın yüzüne bakacak yüzümüz olsun.
