Erzurum ve çevresinde hüküm süren Saltuklu Beyliği hükümdarlarından 2'nci İzzeddin Saltuk'un kızı Mama Hatun tarafından Erzincan-Erzurum kervan yolu üzerinde inşa edilen Mama Hatuh Külliyesi, kervansaray, hamam, cami ve kümbetten oluşuyor. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2018 yılında yapılan ihaleyle onarıma alınan külliyedeki çalışmaların büyük bölümü bitti. Restorasyon çalışaması kapsamında güçlendirme yapılan kümbet, kervansaray, hamam ve camide zamanla eriyen, deforme olan taşlar sökülerek yerlerine yenisi konuldu. Külliye, etrafındaki çevre düzenlenmesi işlerinin tamamlanmasının ardından  kümbet ziyarete tekrar açılacak.

"MAMA HATUN TÜRK TARİHİ AÇISINDAN SON DERECE ÖNEMLİDİR"

Atatürk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Yurttaş, Mama Hatun'un Anadolu Selçuklu döneminin önemli şahsiyetlerinden biri olduğunu söyledi.

Malazgirt Savaşı'ndan sonra Erzurum'da Saltuklu Beyliğinin kurulduğunu hatırlatan Yurttaş, "Mama Hatun, beyliğin kurucularından 2. İzzettin Saltuk'un kızıdır. Babası ile abisi Nasurittin Muhammet vefat edince yerine geçiyor. Mama Hatun, Erzurum'da Saltukoğulları'nın son yöneticilerinden birisidir, bir melikedir. Dolayısıyla, Mama Hatun Türk tarihi açısından son derece önemli birisidir." dedi.

Yurttaş, Mama Hatun tarafından yaptırılan tarihi yapının Anadolu Selçuklu döneminin en önemli külliyelerinden biri olduğunu söyledi.

Mama Hatun Türbesi'nin mimarisi hakkında bilgi veren Yurttaş, şöyle konuştu:

"İlk olarak içte mezar yapısı dediğimiz veya türbe-kümbet olarak adlandırılan yapının etrafında, kuşatma duvarı olarak tanımladığımız bir kısım daha var ki bu Anadolu'da pek fazla örneğini görmediğimiz bir yapı biçimini oluşturuyor. Türbenin en yakın örneğini ise medrese olarak inşa edilmiş Kayseri'deki Eretnaoğullarına ait köşk medrese yapısında görebiliyoruz. Onda da ortada bir mezar anıtı, etrafında kare bir şekilde inşa edilen medrese yapısını görebiliyoruz ama türbe olarak Anadolu'da bir benzeri daha olmayan bir mezar yapısı şeklinde karşımıza çıkmakta."

"TAŞLARINDA ERİME YAŞANDIĞI İÇİN ONARIMA ALINDI" 

Külliyenin Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarıldığını hatırlatan Yurttaş, özellikle Mama Hatun Külliyesi'nin taşlarında bir erime yaşandığını dile getirdi.

Türbenin taç kapısı üzerindeki figürlerin de eridiğini aktaran Yurttaş, "Taşlardaki erimenin önüne geçmek, yapının varlığını koruyabilmek açısından Erzurum Vakıflar Bölge Müdürlüğü aracılığıyla bütün külliyenin yapıları onarılıyor. Bildiğim kadarıyla han onarıldı, cami ibadete açıldı, hamam işletme durumuna geldi. Şu anda türbe üzerinde çalışılıyor. İnşallah yakın zamanda türbe de onarılır ve biter." diye konuştu.

Evliya Çelebi'nin, Mama Hatun Külliyesi'nden bahsederken mezar odasındaki mermer işlemeli sandukayı anlattığını belirten Yurttaş, Kanuni Sultan Süleyman'ın da Irakeyn Seferi sırasında Matrakçı Nasuh'un menzillerle ilgili kitabında da Mama Hatun'a yer verdiğini kaydetti. Yurttaş, Mama Hatun'un tarihe mal olmuş, Anadolu Selçuklu döneminin önemli bir yöneticisi olduğunu vurgulayarak, "Genelde erkekler tarih sahnesinde yönetici olarak biliniyor ama bir kadının da burada yönetici olarak bulunması gerçekten önemli bir husus. Mama Hatun'u yaşatmamız lazım. Bizim ecdadımızdan önemli bir şahsiyet." ifadelerini kullandı.