Bitlis’i nasıl bilirsiniz? Muhtemelen ‘beş minare’ hikayesi ve ‘büryan kebabı’ ile…

Bitlis, yaklaşık 350 bin nüfuslu, Van ile Muş’a sınır bir Doğu Anadolu ili. Çok büyük bir il olmadığı için insanın aklına nasıl il olmuş diye bir soru gelse de, sokaklarını dolaşırken bunun nedenini anlıyorsunuz. Burası aslında tarihin başkenti. 7 bin yıllık olduğu söylenen bir medeniyetler geçmişinin mirasçısı. Ama bir o kadar da talihsiz, çünkü gidip görmediğinizde bunları bilme imkanınız yok…

Bilindik şehirler odaklı medyamız da buralara objektif çevirmeyince nasıl tanıyabiliriz buraları? Gerçi haklarını yemeyelim, hiç Bitlis’i konu etmiyor da değiller ama genellikle olumsuz konularda. Dolayısıyla Bitlis yalnızca beş minare hikayesinden ibaret değil. Şehrin her sokağında sizi yakalayan ve halâ izleri yaşayan köklü bir tarihi mirasa sahip. İnanılır gibi değil ama Mardin’den 2 katı daha fazla tescilli yapısı var. İşte bu röportaj biraz Bitlis’i tanıma, biraz da şehrin kapılarını aralama çabasının bir yansıması.

Bitlis’in genç ve aktif Belediye Başkanı Nesrullah Tanğlay ile hem belediye çalışmalarını hem de Bitlis’in geleceğine dair projeleri konuştuk.

Röportajın detayları şöyle…

MAHALLE BAŞKANLIĞINDAN BELEDİYE BAŞKANLIĞINA…

Öncelikle belediye başkanlığı süreci nasıl oldu?

2001 yılında AK Parti’nin kurulmasıyla birlikte AK Parti için çalışmaya başladık. Mahalle yönetimlerinde, gençlik kollarında görev yaptık. 2002 yılında AK Parti 3 milletvekili çıkardık. O süreçle birlikte siyasete girdik. Merdivenleri tek tek çıkarak bugünkü belediye başkanlığı görevine geldik. Bu süreçte belediye meclis üyeliği, il başkanlığı, yardımcılığı, merkez ilçe başkanlığı yaptık. 2019 29 Mart’ında da hem Cumhurbaşkanımız hem de halkımızın teveccühüyle belediye başkanı olduk.

“ALT YAPININ YÜZDE 100’ÜNÜ 1 BUÇUK YILDA BİTİRDİK”

2019’dan bu yana neler yaptınız?

Bitlis’te özellikle altyapı problemi vardı. 2013’ten bu yana yüzde 20’si tamamlanan altyapının yüzde 100’ünü 1 buçuk yılda bitirdik.  İçme suyu problemini hallettik, 13 mahallemizin 12’sine de doğalgaz götürdük. Altyapıyı bitirdikten sonra üst yapıyı da bitirdik. İklim değişikliğinden dolayı bu yıl Türkiye’nin en kurak illerinden biri Bitlis idi. Ona rağmen su kesintisi problemi yaşamadan insanlara içme suyumuzu sağlayabildik.

“160 KİLOMETRE ALTYAPI ÇALIŞMASI YAPTIK”

İçme suyunun yanı sıra ilimizde tarımsal sulama da çok önemli bir problem. Mahallelere vana sistemiyle 31 kilometre sulama kanalı çekerek, tüm evlere suyu ulaştırdık. Bunu anlattığımızda belki bazı illere basit gelebilir ama 160 kilometre altyapı yaptık. Bitlis tarihi ve kadım bir şehir. Coğrafyasından dolayı yerleşimi de çok zor. Sadece 19 kilometre elle kazarak su kanalizasyon hattı çektik. Çünkü iş makinalarının girmediği yerler var.

“DERE ISLAHI PROJESİYLE TARİHİ GÜN YÜZÜNE ÇIKARDIK”

Bununla beraber, Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın yürüttüğü ve bizim de paydaşlarından olduğumuz bir dere ıslahı projemiz vardı. Derenin üzerinde geçmişte yapılan dükkanlar vardı. Bunların tamamı kamulaştırılarak yıkıldı. Bir, iki aya kadar TOKİ tarafından buranın ihalesi yapılacak. Hem derenin ıslahı hem de peyzaj çalışmasıyla etrafında bir millet bahçesi oluşturulacak.

“ESKİ ÇARŞIDAKİ RESTORASYON İŞİ BU YIL BİTECEK”

Yıkılan bu alanın altında bizim bile bilmediğimiz tarihi mekanlar çıktı; hamamlar, çeşmeler çıktı. Bununla ilgili olarak Anıtlar Kurulu çalışmasını yapıyor. Biz bu işe girmeden önce Eren Üniversitesi’nde bir toplantı yaptık; onlar da geçmiş tarihle ilgili bilgilerini aktardı ve bunu yaparken şehrin tarihiyle ilgili fikri, beyanı, fotoğrafı olanların tamamından bu bilgi ve belgeleri istedik. Bunları dosya haline getirip Kültür ve Turizm Bakanlığımıza, Cumhurbaşkanımıza teslim ettik. Cumhurbaşkanımızın talimatıyla şu anda Kültür ve Turizm Bakanlığı hem Vakıflar hem de Anıtlar Kurulu Genel Müdürlükleri üzerinden buranın restorasyonu için talimatlar verildi. Restorasyon büyük ihtimalle bu yıl içerisinde başlayacak ve bu işi de Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Vakıflar Genel Müdürlüğü yapacak. Biz de bunun takipçisi olacağız inşallah.

“ESNAFLA ARSA TAKASI SÜRECİ DEVAM EDİYOR”

Burada esnafla ilgili bir problem yaşadınız mı yıkım esnasında?

Yaşamadık desek yalan olur. Geçmişten gelen bir yapı var. Herkes oraya alışmış; dededen, babadan kalan yerler. Tabi, bununla beraber uzlaşma yoluna giderek bu işi yaptık. 700 küsur adet bağımsız bölüm vardı, bunların 50’sinin dışında tamamıyla uzlaşmaya varıldı ve kamulaştırma bedelleri ödendi. 50’siyle de Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız tarafından acil kamulaştırmayla çözüm yoluna gidildi. Vatandaşlarımızın mağdur olmaması için, Belediye binasının da içinde bulunduğu yeni yapılan iş merkezinde 217 adet dükkan kiralık olarak esnafımıza verildi, ara isteyene arsa takası yapıldı. Bu süreç devam da ediyor.

“ESKİ ÇARŞI YIKIMINDA OKLAR BİZE ÇEVRİLDİ”

Bunlar problem yaşanan 50 esnaftı dolayısıyla değil mi?

Tabi, problem yaşanan esnaf. Değerlerinin çok altında olduğuna inanıyorlar. Değer tespitinde verilen ya da onların istediği iki tarafın da fiyatı artık bu saatten sonra geçersiz. Mahkeme bilirkişiyle beraber oranın gerçek değerini; az ise fazlasını, fazla ise azını verecek. Bu iş kanunlara göre yürüyecek. İnşallah onda da çok büyük sıkıntı çıkacağına inanmıyoruz. Zaten riskli yapılardan dolayı işlemlerin tamamı bitti.  Bu işi Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bizzat kendisi takip ediyordu. Tabi, yerelde siyaset yaptığımız için oklar bize doğru dönüyor. Ama tabi bu bir gerçek; 20 yıldan fazladır bu proje vardı ve özellikle Cumhurbaşkanımızın bizzat takip ettiği bir projeydi. Çünkü Bitlis’e geldiğinde oraları gördü, gezdi ve bir an önce buraların bitirilmesi gerektiğinin talimatlarını verdi.

“İTFAİYE ALANINDA DA ÖNCELİK ESNAFIN OLACAK”

Belediyemizin karşısında ‘itfaiye alanı’ dediğimiz yerde TOKİ’nin yapacağı yeni iş yerleri var. Bu iş yerlerinde de Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın konuşmasında söylediği üzere dere üzerindeki esnaflara öncelik verilecek. Burada hiçbir esnafımızın mağdur olmasını biz de istemiyoruz. Bitlis Belediyesi olarak bugüne kadar esnafımızın yanında olduk, inşallah bundan sonra da olmaya devam edeceğiz.

“PROJEYLE BİTLİS KİMLİĞİNE KAVUŞACAK”

İnşallah bu projeyle beraber Bitlis kendi kimliğine kavuşacak. En basitinden bir örnek vermek gerekirse; Mardin’de 250 civarında tescilli yer var, Bitlis’te ise 450 civarında tescilli yer var. Tarihi Büyük İskender’e kadar, belki daha öncesine dayanan bir kent. 5 bin, 7 bin yıl arasında olduğuna dair söylemler var. Ayrıca Selçuklu ve Osmanlı eserleri var. Bilindiği üzere Ahlat’ta büyük bir İslam mezarlığı var. Yani bölge ilçeleriyle birlikte tarih kokan bir yer ama biz buna sahip çıkamamışız. Ama inşallah bu süreçle birlikte buna sahip çıkacağız ve insanlarımıza Bitlis’in tarihini anlatmak için gerekli projelerimizi yapacağız.

“BUNDAN SONRAKİ İŞİMİZ TANITIM”

Mardin’in iki katı tescilli yapımız var dediniz ama Mardin daha çok tanınıyor. Bitlis’teki bu eksikliği neye bağlıyorsunuz ve buna dair projeleriniz neler?

Mardin’de bu kabuğu kırmak için çok uğraştı. Alışılagelmiş bir şey var ve insanlarımız da bunu bırakmak istemiyor. Mardin tanıtımını iyi yaptı, kendisini iyi anlattı ve bu şekle geldi. Biz de şimdi hem Bitlis’in tanıtımını iyi yapmak istiyoruz hem de tarihî eserleri restore edip turistleri Bitlis’e çekmek istiyoruz. Bitlis ilçeleriyle beraber önemli bir değer. Ahlat’ta başka bir tarih var, Hizan’a bakıyorsunuz ilim irfan yuvası, Güroymak hakeza, Tatvan sahil kenarında modern bir ilçemiz, Nemrut Krater Gölü adında çoğu insanın belki de bilmediği bir doğa harikası… Tabi, biz de bunların tanıtımı konusundaki çalışmalarımızı ön plana çıkarmaya çalışıyoruz. Bizim eksiğimiz; hem tarihi eserlerimizin üzerini kapatmak hem de bunu tanıtamamak. Görevimiz süresi boyunca bu tür tanıtım faaliyetlerini yapıp Bitlis’i hak ettiği yere getireceğimizi düşünüyorum.

“GELECEK YIL DOĞALGAZSIZ MAHALLEMİZ KALMAYACAK”

13 mahallesinden 12’sine doğalgaz götürdüğünüzü söylediniz. 13’üncü mahalleyle ilgili çalışma var mı?

13’üncü mahallemizi de gelecek yıl bitireceğiz. Böylece doğalgazsız bir mahallemiz kalmayacak. Çalışma var ama bizim burada çalışma süremiz 6 ay. Bitlis kışın çetin geçtiği, karın başkenti dediğimiz bir yer. Resmî verilere göre yıllık ortalama 7 metrenin altında karın yağmadığı bir yer. Mesela 2012’de 12, 13 metre yağmıştı.

Kar çok varsa yeraltı suyunun da fazla olması lazım. Neden en kurak il Bitlis oldu o halde?

Kayalık bir yeraltı coğrafyamız var ve bundan dolayı su dere bandından akıp gidiyor. Türkiye’deki en büyük problem suyu tutamamak ya, bizdeki problem de aynısı dolayısıyla.

“BİTLİS’E 12 KİLOMETRE MERDİVEN YAPTIK”

Bunun dışında Bitlis’te 12 kilometrenin üzerinde merdiven yaptık. Belediyecilikte 12 kilometre merdiven yaptık denildiğinde insanlar şaşırır; 12 kilometre merdiveni nereye yaptınız, bir yere mi yaptınız diye düşünür. Coğrafi şartlardan dolayı gidilemeyen yerlere patika yollar var. İnsanlar buralara daha rahat gitsin diye, güzergahların tamamına merdiven yaptık ve bunun toplamı da 12 kilometre. Bunu herhangi bir yerde söyleseniz belki gülerler ama coğrafî koşullarımız bunu gerektiriyor.

“KENDİ ELEKTRİĞİMİZİ KENDİMİZ ÜRETİYORUZ”

Geldiğimizde elektrikle ilgili problemimiz vardı. Biliyorsunuz belediyelerin elektrik parası ödeme gibi bir sıkıntıları var. Bu durum kasamızdan 500 bin TL’nin üzerinde çıkan bir paraya tekabül ediyordu. DAP ile birlikte 34 dönümlük bir arazide 2.1 megavatlık bir güneş enerjisi projesi yaptık.  Geçen yıl başladığımız projeden şu anda hizmet alıyoruz. Şu anda belediyemiz kendi elektriğini kendisi ödediği gibi VEDAŞ’a ödeme yapmıyor ve ekstradan da elektrik faturası kesiyoruz VEDAŞ’a. Bu projenin bedeli 10 milyon TL civarındaydı.

“EN BÜYÜK SORUNLARIMIZDAN BİRİ İSTİHDAM”  

İşsizlik Türkiye’nin dünyanın problemi ama Bitlis’te daha büyük bir problem. Çünkü özel sektör yatırımının olmadığı bir alanda yaşıyoruz. Burada özellikle Organize Sanayimizde bizim de Belediye olarak destek olduğumuz 3 adet, her biri 3 bin 500 metrekare alanda tekstil atölyesi yapıldı. Şu anda toplamda bin 200 kişi çalışıyor. Ondan sonra eski Tütün Fabrikası’nın yerinde toplamda 10 bin metrekare kapalı alanda bir tesktil atölyesi yaptık. Burada da ortalama 1000 kişi çalışacak ve gelecek yıl 7’nci ya da 8’inci ayda hizmete girecek.

“ZOR ŞARTLARDA BELEDİYECİLİK YAPIYORUZ”

Bunun dışında sokak aydınlatmaları, kalemizin ışıklandırması projelerini yaptık. Pandemi sürecinde 36 bin kişiye yardımda bulunduk. Coğrafi yapıya hep atıfta bulunuyorum ama yol yapmadan önce istinat duvarı yapmamız lazım. Çünkü her yer yamaç olduğu için toprak ve taşlar yollara dökülüyor. Örneğin bir örnek vereyim; benden önceki 5 yılda 12 bin metreküp duvar yapılmış, biz 2 buçuk yılda 107 bin metreküp duvar yapmışız. Biz zor şartlarda belediyecilik yapıyoruz. En basiti Batı’daki ilçelerimizde bile duvar ya da merdiven yapmıyorlar. Ama bunlar bizim için ekstra külfet. Ya da Batı’daki herhangi bir belediye kar temizliği yaptığında onlar için çok da masraflı olmaz. Ama bizim 80 personel, 20’nin altında değildir iş makinası sayımız, bir de bunların yakıtını düşünün; 4, 5 ay bu şekilde kar temizliyoruz.  Bu aslında bir maliyet ve çok ciddi bir problem. Tabi biz bunlardan problem deyip kaçmıyoruz. Problemlerin üzerine üzerine gidiyoruz. İşlerimizi de layıkıyla yapmaya çalışıyoruz. Buraya gelirken çok çalışacağımızı söyledik. İnanıyoruz ki çok çalışıyoruz…

“BİTLİS GELECEK YIL OTOGARA KAVUŞACAK”

Kaç proje vaadiniz vardı ve bunların kaçını gerçekleştirdiniz?

50 adet proje vaadimiz vardı ve şu anda 50 projemizin 39’unu gerçekleştirdik ve 3 yıl daha dolmadı. İnşallah önümüzdeki sezon hem sokak sağlıklaştırma projemiz olacak, 81 ilin birinde olmayan otogarımıza kavuşacağız. Şu anda projemizi yaptık, ihalemizi yaptık, yer teslimini de yaptık. İnşallah gelecek yılın 10’uncu ayında açılışını yapacağız.

“GELECEK YIL YİNE DOLU DOLU GEÇECEK”

Yine büyük bir millet bahçesi projemiz var. İçerisinde seyir terasları, halı sahası, gençlik merkezi, sosyal donatıları, kafeleri, yürüyüş alanlarıyla çok güzel bir millet bahçesi alanımız olacak. Buranın ihalesini Aralık’ta yapıyoruz, gelecek yıl 10’uncu ayda da teslim edeceğiz. Yine gelecek yıl için bir gençlik ve kadın merkezi projemiz var. Bunların da ihaleleri yapıldı. İnşallah gelecek yıl teslim edeceğiz.Her mahallemize bir halısaha yaptık. Yani, şu an itibariyle 39 civarında kurs açtık. 3 boyutlu bir makine tahsis ettik, kadınlarımız bu makinede hediyelik eşya üretiyor. Onların satışını da çarşıda açtığımız marketimizde yapıyoruz. Kırsal kalkınmada kadına destek projesi yaptık. 25 kadınımızı istihdam ettik ve yerli tohum üretiyoruz. Pazarımızı bulduk, tohumlarımızı satmaya başladık. Gelecek yıl için  Kurubulak mevkii ve çarşı merkezinde yapılacak olan sokak sağlıklaştırma projelerini bitirdik. Yine TOKİ 4’üncü etapta bir bisiklet yolu projesini yaptık, bitirdik ve bu ay ihale ediyoruz. Gelecek yılı inşallah yine dolu dolu geçireceğiz.