Balkanlarda ‘Marteniçka’, Akdeniz’de ‘Yazgara’ bazı bölgelerde ‘Mart ipi’ ya da ‘Martlık’ denilen bu gelenek, İzmir’in Bergama ilçesi sınırları bulunan Kozak yaylasının köylerinde (artık mahalle), Yörükler tarafından halâ yaşatılıyor. Bu bölgede ‘terslon’ olarak adlandırılan takılar; eskilerin ‘yarısını yaz, yarısını kış’ olarak tanımladığı Mart aylarında takılmaya başlanıyor.

ŞAMAN GELENEĞİ

Bir Şaman geleneği olduğu düşünülen terslonlar, Mart aylarında kadınlar tarafından yapılıyor ve nişanlılar sevdiklerine, kadınlar tarafından eşlerine hediye ediliyor. Yaşlılar ise terslonları yakalarına takıyor.

BALKANLARDA KIRMIZI-BEYAZ, YÖRÜKLERDE YEŞİL

Balkanların Marteniçkaları kırmızı beyaz iplerden, Yörüklerin terslonu ise daha ziyade yeşil renklerden oluşuyor. İki ayrı renk pamuk ipliği ters yönde bükülüyor, elde edilen bu ip nazar boncukları ve boncuklarla süsleniyor, uçlarına da püsküller takılıyor. Terslonun; püsküllü, iğne oyalı, dırabazanlı, merdivenli, damat terslonu gibi çeşitleri bulunuyor.

TERSLON ADI NEREDEN GELİYOR?

Terslon adının ise, bir örgü çeşidinden ileri geldiği düşünülüyor. Ters-düz örgüye, ‘ters-on’ diyen Yörüklerin, ters yönde bükülen iplerinden dolayı zamanla ‘ters-on’ kelimesini ‘terslon’a çevirdikleri düşünülüyor.  

TERSLONLAR MODERN TAKILARA DÖNÜŞTÜ

16 köyden (artık mahalle) oluşan Kozak Yaylasının eskiden nahiyesi olarak bilinen Yukarıbey’de, Sıdıka Konuk ‘terslon’ adını, kendi takılarında yaşatıyor. Konuk, markasını tescillettirdiği ‘terslon’ adı ile eski Yörük takılarını modern hale getiriyor ve Yörüklerin geleneğini yaşatmaya çalışıyor.

(Fotoğraflar Sıdıka Konuk'a aittir.)