Bergama'daki kazılar için bakanlıktan 1 milyar TL bütçe

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy bakanlığın Geleceğe Miras projesinin 4’üncü toplantısını Bargama Asklepion’unda yaptı. 1 milyar TL bütçe ayrılan projede Bergama’daki kazıların 12 aya yayılması sağlanırken, kazı heyetinin başına da Koordinatör Kazı Heyeti Başkanı olarak Aigai Kazı Başkanı Manisa Celal Bayar Üniversitesi Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Yusuf Sezgin getirildi.

Bergama Asklepion’unda Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katılımıyla ’Geleceğe miras Bergama’ projesinin lansmanı yapıldı. Asklepion anfitiyatrosunda yapılan lansman öncesi Bergama’nın tanıtım videosu izlendi. Toplantıda konuşan Bakan Ersoy, "İlk üçünü Efes, Hierapolis ve Aphrodisias’ta gerçekleştirdiğimiz toplantıların dördüncüsünde bugün ’Geleceğe Miras Bergama’ projemizi açıklıyoruz. Bildiğiniz üzere 2019 yılında Türkiye’de ’Arkeolojik Kazıların 12 Aya Yayılması’ projemizi başlatmıştık. 2023 sonu itibarıyla 133 kazı alanında hayat geçirilmiş olan bu uygulamada çok ciddi kazanımlar elde ettiğimizi ve 2024’de 144 kazı alanında bu uygulamayı sürdüreceğimizi daha önce belirtmiştim. Sizlerin aracılığıyla bu sözü yerine getirdiğimizi ve bugün 144 kazı çalışmasının 12 ay esasına göre yürütüldüğünü ifade etmek isterim. Söz verdiğimiz gibi ’Geleceğe Miras’ projemiz kapsamında, yabancı kazı çalışmalarının başına Türk bilim insanlarından birer ’koordinatör’ görevlendirme işlemlerini de tamamladık. Böylece Türk arkeoloji tarihinde, 163 yıl sonra yeni ve millî bir sayfa açtık. Yine arkeolojik kazılarımızın hem bütçelerini hem de lojistiklerini daha önce görülmemiş oranlarda arttırarak kapsamlarını genişletirken, sonuç alma sürelerini mümkün olduğunca kısaltıyoruz. Sözün özü, Türk arkeolojisinde 60 yılda yapılanlara eşdeğer işi 4 yılda yapma hedefimize ulaşmak için bütün imkânları seferber ediyoruz ki başta antik kentlerimiz olmak üzere sahip olduğumuz kültür varlıkları en kısa sürede gün yüzüne çıkarılsın, ayağa kaldırılsın ve ülkemiz için bir katma değere dönüşsün. Bergama, söz konusu bu antik kentlerimizden bir tanesi" dedi.

"Bergama önemli bir şehir"

Bergama’nın tarih boyunca önemli uygarlıklara ev sahipliğini yaptığını ve önemli mimari eserleri olduğunu kaydeden Bakan Ersoy, "Helenistik dönemde, Anadolu’daki en güçlü krallık olan Pergamon Krallığı’nın başkenti olan Bergama, içerisinde 5 adet Gymnasium yapısı bulunduran antik dünyanın en önemli eğitim merkeziydi. Büyük Bergama Gymnasiumu, 500 yıllık köklü bir okul olarak anılmaktadır. Roma döneminde ise Asya Eyaleti başkenti olan Bergama, döneminin en önemli sağlık merkezlerinden Asklepeion’a da ev sahipliği yapmıştır. Bergama, Helenistik ve Roma Döneminin yanı sıra Doğu Roma ile Türk-İslam Dönemi için de büyük önem taşımaktadır. Osmanlı kent mimarisinin bütün önemli öğelerini burada bir arada bulmak mümkündür. Zaten söz konusu dört medeniyete ait katmanları barındırması sebebiyle bu antik kent 2014 yılında, ’Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı’ olarak UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dâhil edilmiştir. Bergama’da 146 yıl önce başlayan kazı çalışmalarında dönem dönem farklı yabancı bilim insanları görev almış olup, 1957 yılından bu yana çalışmalar Alman bilim heyetlerince yürütülmektedir. Bütün bu süreç neticesinde, Asklepion dâhil olmak üzere Bergama’nın yüzde 60’ı kazılmış durumdadır. Şimdi bu istisnai antik kentimizi ’Kazıların 12 Aya Yayılması’ uygulamamıza dâhil ediyor ve ’Geleceğe Miras Bergama’ projemiz ile çok kapsamlı ve yoğun bir mesai başlatarak işleri hızlandırıyoruz. Söz konusu kazı ve restorasyon çalışmalarını sürdürmek üzere Bakanlığımız adına görev yapacak değerli bilim insanımız ise aynı zamanda Aigai Antik Kenti Kazısı Başkanı olan Prof. Dr. Yusuf Sezgin’dir. Kendisini kutluyor ve hayırlı olmasını diliyorum." diye konuştu.

"Mimari eserler yeniden ayağa kalkacak"

Bergama’da yapılacak çalışmalar hakkında da bilgi veren Bakan Ersoy şunları söyledi: Bergama, anıtsal mimarisiyle Helenistik dönem şehir planlamacılığının en iyi örneğidir. Bergamalılar mimaride büyük yenilikleri hayata geçirmişler, heykel sanatında kendi ekollerini geliştirmişlerdir. Athena Tapınağı, Helenistik Dönemin Anadolu’daki en karakteristik örneklerinden olan tiyatrosu, Kütüphane, Zeus ve Dionysos Tapınakları, Agora ve Gymnasium gibi yapıları dönem mimarisinin en seçkin örnekleridir. İşte böylesi özel bir antik kent olan Bergama’da “Geleceğe Miras Bergama” projesini hayata geçiriyoruz. Peki, neler yapacağız? Bakanlık olarak Bergama Akropolünde, kuzey sur duvarları restorasyonu 1. etap çalışmalarını 2015-2017 yılları arasında tamamlamıştık. Bu proje kapsamında 2. etap çalışmalarını başlatıyoruz. Helenistik Dönem tiyatro terasında bulunan ve tiyatro ile birlikte M.Ö. 2. yüzyılda tasarlanan Dionysos Tapınağı, Roma Dönemi’nde tadilata uğramış ve Doğu Roma döneminde kiliseye çevrilmiştir. Proje ile bu yapıyı ayağa kaldıracağız. Bergama’nın en önemli yapılarından Zeus Sunağı’na yönelik olarak, arazide korunan mimari blokların orijinal yerlerine yerleştirilmesi ve kısmi tamamlama çalışmalarını gerçekleştireceğiz. Tiyatroda, geçmiş yıllarda beton ile yapılan tamamlamalar sökülerek orijinalindeki aynı tür taşlarla yeni tamamlamalar yapılacak. Böylece tiyatroyu hem orijinal görünümüne kavuşturmuş hem de sağlamlaştırmış olacağız. Akropoldeki gezi güzergâhında yer alan mevcut travers döşemelerini iyileştireceğiz. Ayrıca antik yapılara ilişkin bilgilendirme ve yönlendirme levhalarını da yenileyerek, sunulan bilgilerle alanı anlaşılır kılacağız. Kızılavlu’daki ana yapı ile Kuzey Kule’deki restorasyon çalışmaları Bakanlığımızca 2013-2018 yılları arasında tamamlanmıştı. Kızılavlu Çevre Düzenleme Projeleri, ilgili Koruma Bölge Kurulunca 2020’de onaylandı. Projenin uygulamasına hızlıca başlayacağız. Kızılavlu’nun güneydoğusunda yer alan ve daha önceki yıllarda ortaya çıkarılan büyük boyutlu, önemli bir kısmı mozaiklerle süslü odalara sahip olan yapının kazısını yapacağız. Bu yapının ve etrafındaki anıtsal yapıların açığa çıkarılmasının ardından koruma çalışmaları yaparak alanın üstünü bir çatı ile örteceğiz. Antik Dönemin en ünlü şifa merkezi olan Asklepion’u ve sütunlu caddesini daha görünür hale getirebilmek için restorasyon ve uygulama projelerini hayata geçireceğiz. Bergama Amfitiyatrosu, Anadolu’daki en iyi korunmuş örneklerden ve Roma mimarisinin bir simgesi olarak yüksek turizm potansiyeline sahip. Bu alanı da konservasyon ve çevre düzenleme projesi ile turizme kazandıracağız. Bergama Arkeoloji Müzesi bina onarımı, teşhir ve tanzimi için de ayrıca bir bütçe ayırdık. Buradaki çalışmalara da hemen başlamayı planlıyoruz. 2024 yılında öncelikle Akropol ve Asklepion alanlarında gece aydınlatma çalışmaları yapacağız. Bütüncül bir çevre düzenleme projesi ile de tüm Pergamon antik kentinin gece aydınlatma çalışmalarını tamamlayarak ören yerini gece ziyaretine açacağız. Hâlihazırda başlayan uygulamaların yanında sözünü ettiğim bu projeleri de son derece yoğun bir mesai harcayarak tamamlayacağız. Neticede Bergama Antik Kenti’nin, ulusal ve uluslararası kültür-turizm vitrininde hak ettiği öncelikli yeri almasını sağlayacağız. Bu süreç için öngördüğümüz bütçe ise 1 milyar TL’dir."

Bakan Ersoy konuşmasının son bölümünde ise şunları söyledi: "Efes, Hierapolis, Afrodisias ve Bergama ile birlikte Sardis, Sagalassos, Labranda, Milet ve Limyra başta olmak üzere, yabancı heyetler tarafından yürütülen bütün kazılarda 12 aylık kazı süreçlerimizi başlattığımızı bir kez daha memnuniyetle ifade ediyorum. Yine bu vesileyle dünden bugüne Türk arkeolojisine emek vermiş, bu sahaya ömrünü vakfetmiş bütün akademisyenlerimize, uzmanlarımıza; iş birliğinde bulunan ve desteklerini sunan bütün kurum, kuruluş ve şahıslara ve elbette değerli mesai arkadaşlarıma şükranlarımı sunuyorum. Bu kadim toprakların benzersiz kültür ve medeniyet mirasının her bir parçasını ülkemize ve insanlığa kazandıracak; koruyarak, ihya ederek mümkün olan en eksiksiz şekilde gelecek nesillerimize aktaracağız. Bu husustaki kararlılığımızı bir kez daha vurguluyor, hepinize saygılar sunuyorum."