TÜİK eski Başkanı havayolu fiyatlarındaki artışın nedenini açıkladı

Özellikle Doğu Anadolu'ya tek yön uçuşlarda, bazen 5 bin TL'leri bulan uçak bileti fiyatları son zamanların çok tartışılan konularından.

Fiyat artışlarının temel nedeni; TÜİK eski Başkanı, DEVA Partisinden istifa eden ve şimdi İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener'in başdanışmanlığını yapan Birol Aydemir'e göre, yalnızca dövizdeki ve maliyetlerdeki yükselme değil. 'HAVAYOLU İŞLETME SAYISI DÜŞTÜ'

Twitter hesabından konuyla ilgili bilgi seli paylaşan Aydemir, fiyat artışlarını temelde, hava alanı sayısı artmasına rağmen, havayolu işeletmesi sayısının azalmasına ve tavan fiyatı uygulamasına bağladı. Aydemir, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:

'Son zamanlarda yurt içi uçuşlarda yaşanan problemler herkesin dikkatini çekmiştir. Fiyatlar ikiye katlandığı halde doğrudan uçuş sefer sayısı ciddi oranda azaldı. Uçuşlar genelde İstanbul üzerinden yapılıyor ve fiyatlar 1600-2500 ₺ aralığında oynuyor. Neden? Ne oldu? Onur Air firmasının iflasıyla birlikte 2022 yılı itibariyle Türkiye'de faaliyet gösteren havayolu işletme sayısı 9'a düştü. Bunlar arasında yurtiçi uçan 4 adet firma var (THY, Anadolujet, Sunexpress ve Pegasus). Anadolujet THY'nin, Sunexpress ise THY Lufthansa ortaklığı. Ciddi bir piyasa yoğunlaşması mevcut. Bu durum rekabetin zayıflamasına ve fiyat savaşlarında güçsüz olan firmaların piyasadan çekilmesine yol açtı. Nitekim 2007 yılında Türkiye'de 19 firma faaliyet gösterirken 2022 itibariyle bu sayı 9'a düştü.'

'TAVAN FİYATI UYGULAMASI FİYATLARI DAHA DA ARTIRDI'

'İç hat taşımacılığında yaşanan bu aksaklığı gidermek için ise, yapısal problemlere asla odaklanmayan iktidar tavan fiyatı getirdi. Ocak 2022'de 499 TL'den 599 TL'ye, Mart'ta 699 TL'ye, Nisan'da 799 TL'ye, Haziran başında 899 TL'ye, Haziran bitmeden 990 TL'ye çıkarıldı. Yani Ocak ayından bu yana tek yön iç hat bilet ücretleri 2 katına çıktı. Sebepler her sektördeki gibi: Döviz kuru, petrol fiyatı, personel ve operasyonel maliyetleri arttı ve yüzde 100 zam bile maliyetleri karşılamaya yetmedi. Örneğin THY iç hat uçuğunda bir yolcunun maliyetinin (yakıt, personel ve diğer maliyetler) 1.300 TL civarında olduğu tahmin edilmekte. Bu da THY'nin yüzde 20'nin üzerinde zararla uçtuğu anlamına geliyor. Gerçekçi fiyat piyasanın bel kemiğidir, öyle olunca sorunlar burada da bitmiyor.'

'THY KAYIRILIYOR'

Tavan fiyatı uygulaması ile firmaların uçuşlarda kısıtlamaya gittiğini belirten Aydemir, Türk Hava Yolları için de kayırmacı bir sistem uygulandığını savundu. Aydemir, 'Zarar sebebiyle Pegasus ve THY iç hat uçuşlarında kısıtlamaya gitti ve DHMİ'nin 2022 verilerine göre yıl başından bu yana iç hat ticari uçuş trafiği tam yüzde 27 oranında azaldı. Ankara Esenboğa özelinde Ocak-Haziran dönemlerini incelediğimizde 2019'da 37.953 olan ticari uçuş sayısı 2022'de 22.295'e düştü. Azalış oranı %42, neredeyse yarı yarıya. Sebep temelde aksak (hale gelen) hava taşımacılığı piyasası ve artan girdi maliyetleri. Rekabet ortadan kalkmış durumda. İç hat / dış hat fark etmeksizin THY odaklı bir havacılık politikası izleniyor. Özellikle iç hat pazarında THY kayrılıyor. Örneğin Ankara-İstanbul Havalimanı hattında sadece THY'ye izin veriliyor. Başka havayolu firmalarının bu hatta uçuş yapmasına zımnen müsaade edilmiyor. THY'nin yönetim kademelerindeki personelin özgeçmişi ise zaten herkesin malumu. Bu kararlar ticari motivasyonla alınan siyasi kararlar. Çünkü Ankara-İstanbul hattı, Anadolu'nun birçok noktasından Ankara'ya gelen vatandaşların yurt dışına çıkış noktası, Örneğin Ankara-İstanbul hattında satılan koltuğun yüzde 75'i dış hat bağlantılı uçuşlar.' dedi.

Son olarak Aydemir, çözüm önerisi olarak ise şunları dile getirdi:

'1-Ulaştırma piyasasında tam bir serbestlik sağlanmalı ve adil rekabet koşulları tesis edilmeli. 2-Sivil havacılık politikasında tek merkezlilikten ziyade liberal bir yaklaşım esas alınmalı. 3-Yeni açılan havaalanlarına paralel şekilde havayolu sayısı da artmalıydı. Ancak bu olmadı, tam tersine faal firma sayısı giderek azaldı. Yeni hava alanları siyasilerin hava atmasından başka bir işe yaramadı.4-Tavan fiyatı uygulaması ortadan kaldırılmalı. Serbest piyasa, adil rekabet koşulları çerçevesinde tam olarak işletilmeli.'