Tarihi kentte 'kırlangıç sistemi' ile deprem tedbiri

Van'ın Erciş ilçesindeki Zernaki Tepe'de, modern toplu konut anlayışının Doğu Anadolu'daki ilk örneği olduğu düşünülen yaklaşık 270 hektar alandaki kent kalıntısında, surlardaki taşların 'kırlangıç sistemi' ile depreme dayanıklı hale getirildiği belirlendi. İlçenin Yukarı Işıklı Mahallesi'ndeki tepede, yaklaşık 2,5 kilometre uzunluğu ve 1,5 kilometre genişliğiyle dikkati çeken ızgara planlı tarihi kent kalıntısında Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle 10 gün önce başlatılan kazı çalışmaları devam ediyor. Van Müze Müdürü Erol Uslu'nun başkanlığında, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu'nun bilimsel danışmanlığında yürütülen çalışmalara, alanında uzman 20 kişilik ekip destek veriyor.

Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki toplu konut anlayışının ilk örneği olduğu düşünülen alandaki ilk çalışmalar sırasında ortaya çıkarılan surlarda, taşların harç kullanılmadan kırlangıç sistemiyle birbirlerine kilitlenerek depreme dayanıklı hale getirildiği saptandı. Kazılara başlarken ortaya çıkarılacak buluntularla ve sur duvarlarında kullanılan tekniklerle Van'ın tarihine ışık tutacak yeni bilgileri elde etmeyi öngördüklerini belirten Uslu, 'Zernaki Tepe'nin gizemini çözme noktasında bu yıl bir başarıya ulaşabileceğimizi ümit ediyoruz. Yapılan arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan sur duvarlarında ve taşlarda kırlangıç sisteminin kullanıldığını çok net görebiliyoruz. Toprak altından yüzeye çıkarılan duvarlarda da bunu görmek mümkün olabiliyor. Ön sur duvarının yaklaşık 7 bloktan oluştuğunu, tamamen ana kaya üzerine oturtulduğunu bu kazı çalışması ile belgelemiş olduk. Özellikle duvar sisteminde taşların birbirine kenetlenmesi için kullanılan kırlangıç sisteminin tüm taşlara uygulandığı net bir şekilde görülüyor. Bu bilginin kazı çalışmaları sonucu ortaya çıktığını söylemek mümkün.' ifadelerini kullandı.

Ana kaya üzerinde 7 sıra halinde yükselen bir surun da ortaya çıkarıldığını aktaran Uslu, şu bilgileri verdi:

'Sur duvarı da tamamen ana kayanın üzerine oturtularak ve küçük taşlardan büyük taşlara göre farklı bir teknik kullanılarak yapılmış. Bu bilgiler, buranın tarihlendirilmesi açısından bizim için önemli bir veri oldu. Ön kısımdaki ana kayaya ulaştık. Hemen dip kısmında ise zemini tamamen kireç diyebileceğimiz bir tabaka ile sertleştirilerek taşların kaymasının önlendiğini ve zemine görüntü verdiğini söylemek mümkün. Böylece yapı depreme dayanıklı hale getirilmiş.'