Öğrenciler Cilo Dağlarını kumaşa saracak

Hakkari Fen Lisesi fizik öğretmeni Sibel Özdemir ile 10. sınıf öğrencileri Dilan Engin ve Botan Özdil, Cilo Dağları'ndaki Türkiye'nin en büyük vadi buzulu konusunda , 'dağ danteli' adı verdikleri bir TÜBİTAK projesi hazırladı.

Cilo Dağlarında, küresel iklim felaketi nedeniyle meydana gelen buzul erimelerine dikkat çekmek için söz konsu projeyi hazırlayan öğretmen ve öğrencileri, proje kapsamında elyaf kumaşına sarılan buzulların daha geç eridiğini gözlemledi.

Öğrenciler, 'çevre dostu' olduğu belirtilen kumaşı kullanarak hazırladıkları proje ile 14-17 Mart'ta Van'da düzenlenecek TÜBİTAK 53. Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Bölge Yarışması'na katılmaya hak kazandı.Öğretmen ve öğrenciler, projenin kabul görmesi durumunda, yurt dışında bazı bölgelerde uygulandığı gibi, Cilo Dağları'ndaki buzulların da kumaşa sarılabileceğini söyledi. İTALYA VE İSVİÇRE'DEN ÖRNEK ALDILAR

İtalya, İsviçre gibi ülkelerde buzulların üzerinin kumaşlarla örtüldüğünü gördüklerini anlatan Özdemir, 'Öğrencilerimle bu doğrultudan yola çıkarak çeşitli kumaşların araştırmasını yaptık. Bu kumaşlardan alüminize cam elyaf kumaşın buzları eritmediğini keşfettik. Alüminize, alüminyum folyo ile kaplı olduğu için üzerine düşen ışığı ve ısıyı yansıtıyor. Bu yansıtma sonucunda sıcaklığın buza fazla etki etmediğini anladık.' dedi.

Kumaşın doğada çözülebildiğini, bunun da bir avantaj olduğunu ifade eden Özdemir, şu bilgileri verdi:

'Deneme sürecini önce laboratuvar ortamında yaptık. Buz kalıpları hazırlayıp kumaşlarla kapladık. Bir saat boyunca bir lambanın altında beklettik. Laboratuvar ortamındaki deneyde alüminize kumaşla kapladığımız yaklaşık 500 mililitre buzun, 15 mililitre eridiğini fark ettik. Bunu görünce dış ortamda denemeye karar verdik. Dış ortamda 3 gece 4 gündüz denedik ve hava sıcaklığı sürekli değişmesine rağmen alüminize kumaşın buzları eritmediğini belirledik. Projemiz hedefine ulaşırsa Cilo Dağları'nda deneyebiliriz. Buzulların erime süresini uzatmak istiyoruz.'

- '15 kumaş denedik'

Öğrencilerden Botan Özdil ise buzulların erimesi nedeniyle doğal dengenin bozulduğunu belirtti.

Gelişmiş ülkelerde bu konuya ilişkin çözümlerin geliştirildiğini anlatan Özdil, 'Ülkemizde de çok önemli buzul sahaları var. Kısa vadede katılacağımız yarışmadan güzel bir derece elde etmek istiyoruz. Uzun vadede de buzullardaki hızlı erimenin önüne geçmeyi amaçlıyoruz. Terzilerden, döşemecilerden kumaşlar topladık. Yaklaşık 15 kumaş denedik. Projemizde kullanmak üzere 8 kumaş seçtik. Bu kumaşlardan üç tanesi istediğimiz şekilde sonuç verdi. Bizi en çok memnun eden kumaş, alüminize cam elyaf kumaştı. Projeyi bununla sürdürmek istiyoruz. Desteklerinden dolayı İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve okul idaremize teşekkür ederim.' diye konuştu.

Dilan Engin de çalışma kapsamında farklı kumaşlar kullandıktan sonra proje için yöntem belirlediklerini anlatarak, 'Alüminyumun yansıtma özelliği olduğu için bu kumaşı araştırdık ve bu kumaşın diğer kumaşlara nazaran buzu daha az erittiğini gözlemledik. Çevre dostu projemizle başarılı olacağımızı düşünüyorum. Bizim okulda farklı konularda da birçok proje daha hazırlanıyor.' ifadelerini kullandı.